Oględziny prostaty u większości mężczyzn mają miejsce podczas re­gularnych badań kontrolnych. Jeśli lekarz nie przeprowadzi badania palpacyjnego per rectum podczas tych rutynowych przeglądów, poproś o nie. Udaj się do lekarza, jeśli masz jakiekolwiek objawy zapalenia stercza, takie jak utrzymujący się dyskomfort podczas oddawania moczu i ból, krew w moczu lub nasieniu bądź bolesne ejakulacje, zwłaszcza je­śli owe symptomy pojawiają się nagle. Nieleczone zapalenie prostaty może prowadzić do bardziej poważnych problemów, na przykład infek­cja rozprzestrzenia się czasem na inne części ciała.

Rozpoznawanie zapalenia gruczołu krokowego składa się z dwóch istotnych kroków: (1) wykluczenia innych chorób, które mogą powodo­wać dane objawy, oraz (2) określenia rodzaju zapalenia stercza.

Na początku lekarz spyta cię o dolegliwości, na jakie się skarżysz: Na czym one polegają? Czy pojawiają się i znikają czy też utrzymują się sta­le? Kiedy się pojawiły? Czy zauważyłeś jakieś zmiany w swoim trybie życia od chwili wystąpienia objawów? Może cię również zapytać o za­biegi medyczne, jakie ostatnio przeszedłeś, a także o przebyte infekcje, nawyki związane z życiem seksualnym, zawód oraz to, czy w twojej ro­dzinie występowały choroby prostaty. Często przeprowadzane jest też ba­danie moczu, aby stwierdzić, czy nie ma infekcji układu moczowego.

Badanie przedmiotowe obejmuje na ogół obmacywanie brzucha i re­jonu miednicy w celu wykrycia nadmiernie tkliwych miejsc. Podczas badania palpacyjnego przez odbytnicę lekarz wsuwa delikatnie do od­bytnicy nawilżony palec w gumowej rękawiczce (zob. strony 26 i 27) i obmacuje prostatę. Gruczoł stercza w stanie zapalnym często jest po­większony i wrażliwy na dotyk. Czasem pobiera się do badania płyn wy­twarzany przez prostatę. Pociera się ją wtedy dość energicznie palcem w rękawiczce, powodując, że ów płyn przedostaje się do cewki moczo­wej, gdzie miesza się z moczem i wydostaje się przez penis. Ta proce­dura nazywana jest często masażem prostaty. Pobieramy wtedy próbkę moczu, która zawiera płyn uwolniony podczas masażu stercza. Bada się ją pod mikroskopem, szukając bakterii i białych krwinek. Obecność bak­terii świadczy o infekcji, a leukocytów o stanie zapalnym. Jeśli analiza moczu wykazuje zarówno na zapalenie, jak i infekcję, prawdopodobnie masz bakteryjne zapalenie prostaty i możesz się leczyć antybiotykami. Gdy próbka uryny zawiera białe krwinki, ale nie ma w niej bakterii, pewnie cierpisz na zespół przewlekłego bólu miednicy, które można le­czyć środkami łagodzącymi objawy. Kiedy w moczu nie występują bak­terie ani leukocyty, twoje objawy mogą być powiązane z jakimiś innymi zaburzeniami i potrzebne są dalsze badania.

Panom, u których ryzyko zachorowania na raka stercza jest podwyż­szone, lekarz może zalecić zbadanie PSA. Można też przeprowadzić te­sty mierzące wielkość strumienia moczu oraz ilość uryny zalegającej w pęcherzu po oddaniu moczu, aby sprawdzić, czy nie występuje łagod­ny przerost prostaty (BPH). Innym pacjentom lekarz może zalecić dal­sze badania w postaci prześwietleń rentgenowskich, USG, cystoskopii i specjalistycznych testów oceniających pracę pęcherza. Dzięki nim można rozpoznać guzy, dysfunkcję pęcherza lub cewki moczowej oraz inne zaburzenia pęcherza lub nerek.